1.POJĘCIA

Architektura krajobrazu:

1. Młoda specjalizacja w ramach dyscypliny naukowej architektura i urbanistyka. Powstała pod koniec XIX wieku. Zajmuje się tworzeniem teoretycznych
i praktycznych podstaw metod kształtowania krajobrazu.
2. Działalność projektowa w zakresie urządzania i pielęgnacji, zabytkowych i współczesnych ogrodów, parków m.in. terenów zieleni; znana jest również jako sztuka ogrodowa lub architektura ogrodowa.

Krajobraz

To całokształt fizjonomii określonego obszaru będący rezultatem procesów geologicznych (ruchy górotwórcze), działalność, morza, wiatrów, lodowców, a także sukcesji roślinnej oraz działalności człowieka. Wynika z charakteru, czyli formy ukształtowania terenu (rzeźba terenu) i rodzaju pokrycia. Naturalne elementy krajobrazu to: podłoże z glebą i rzeźbą terenu, woda, powietrze (klimat), flora i fauna.

Krajobraz kulturowy

Z przewagą elementów antropogenicznych, /czyli powstałych w wyniku działalności człowieka,/ nad elementami przyrodniczymi. Powstał jako zastąpienie naturalnych fitocenoz poprzez uprawy rolne i leśne. Jeśli sposób użytkowania dostosowany jest do charakteru środowiska przyrodniczego i geograficznego, wówczas mamy do czynienia z krajobrazem harmonijnym.
Krajobraz kulturowy W przypadku pojawienia się niekorzystnych postępujących zmian (degradacji) środowiska przyrodniczego i geograficznego, a więc istotnych zmian wszystkich elementów krajobrazu -powstaje wówczas krajobraz sztuczny np.: krajobraz miejski, przemysłowy, etc. Po degradacji powstaje krajobraz zdewastowany (zdegradowany), wymagający rekultywacji.

Wnętrze krajobrazowe

To całe fizjonomiczne otoczenie miejsca, z którego dany krajobraz jest oglądany. Jest to przestrzeń którą wyróżniają 4 główne jego elementy: płaszczyzna pozioma (podłoże), ściany, bryły wolno stojące we wnętrzu, sklepienie. Wnętrza krajobrazowe, stanowią fragment większej kompozycji, składającej się z sekwencji wnętrz. Sytuowane w krajobrazie miejskim zwane się wnętrzami miejskimi.

Ogród

- to najogólniej mówiąc miejsce uprawy roślin, w tym drzew, krzewów, bylin, ziół, kwiatów z zastosowaniem odpowiednich zasad kompozycji przestrzeni dotyczących dyspozycji przestrzeni całości ogrodu i jego elementów.
- Ogród przybiera cechy kompozycyjne charakterystyczne dla epoki, także dla typu funkcjonalnego i treściowego.
- Park to kompozycja odmiany ogrodowej.
- Założenie ogrodowe – odnosi się (najczęściej) do historycznych zespołów obiektów mieszkalnych i kompozycji ogrodowej powiązanej przestrzenni, powiązanych nierozerwalnie przestrzennie funkcjonalnie i formalnie.
Kompozycja jest zespołem właściwie dobranych i celowo uporządkowanych elementów. Oprócz bogactw form roślinnych (walorów plastycznych poszczególnych gatunków) elementem kompozycji przestrzennej parku są też: układy wnętrz parkowych w postaci skupin, roślinności drzewiastej, pojedynczych drzew, osi widokowych na tle płaszczyzn trawników oraz place, drogi i elementy architektury parkowej.

Oś widokowa

to abstrakcyjna linia łącząca wzrokowo dwa charakterystyczne punkty, usytuowane w stosunku do siebie w znacznej zazwyczaj odległości. Mówiąc inaczej oś widokowa konstruuje celowo wykreowany i utrzymywany widok.

Oś kompozycji

To linia, na której planowane są poszczególne elementy kompozycyjne ogrodu. Wyróżnia się osie główne i osie boczne. Osie stanowią szkielet przestrzenny ogrodów geometrycznych

Styl złożony

- dotyczy ogrodów, w którym w zamierzony sposób występują równocześnie formy zgeometryzowane i form swobodne, zespolone z jednorodną przestrzennie kompozycję
Styl ogrodu to zestaw charakterystycznych cech (nagromadzenie cech) formalnych wpływających na kompozycję ogrodu. Wyróżnia się trzy główne style ogrodowe:
- regularny (geometryczny)
- swobodny
- złożony.

2.Główne style ogrodowe i ich charakterystyka.

Styl (forma) ogrodu zagadnienia ogólne
- Styl ogrodu to zestaw charakterystycznych cech (nagromadzenie cech) formalnych wpływających na kompozycję ogrodu. Wyróżnia się trzy główne style ogrodowe:
- regularny (geometryczny)
- swobodny
- złożony.

Styl regularny

- to ogród uformowany z uwzględnieniem rygoru geometrycznego. Pod pojęciem geometryczności mieści się prostokreślność i regularność, a także tendencja do symetrii i osiowości kompozycji. Mówiąc prościej podstawą stylu regularnego jest matematyczne zorganizowany układ przestrzeni ogrodu z zastosowaniem: takich form geometrycznych jak: kwadraty, prostokąty, elipsy, etc. Wymóg geometryczności dotyczy zarówno układu kompozycji, jak również roślin, poddanych formowaniu. - (Kreślenie kompozycji ogrodu głównie przy użyciu linijki, ekierki)

Styl swobodny

- w sztuce nowożytnej to całkowite odejście od rygoru geometryczności kompozycji ogrodowej na rzecz rozwiązań swobodnych, nieregularnych, prowadzonych w sensie planistycznym miękkimi liniami.
- Kształt kompozycyjny materiału roślinnego użytego do budowy ogrodu jest odzwierciedleniem naturalnych uwarunkowań siedliska. - (Kreślenie kompozycji ogrodu głównie przy użyciu krzywików.)

3. Części dokumentacji projektowej.

W dokumentacji projektowej wyróżnić można 3 etapy :

- Etap I -projekt koncepcyjny przedstawia ostateczne rozmieszczenie i rozmiary, wszystkich części składowych ogrodu, takich jak: elementy wodne, trawnika, krzewów, ścieżek, malej architektury, etc. wraz z uwzględnieniem zmiany ukształtowania terenu, uzbrojenia terenu, otoczenia etc. - projekt ten wykonuje projektant w oparciu o wymagania inwestora i pracę w terenie, -technika wykonania projektu dowolna, (ale czytelna!) - inne niezbędne rysunki projektu koncepcyjnego to: widoki wnętrz, przekroje, etc. - ogólnie projekt koncepcyjny jest odpowiedzią na pytanie: Co?
- ETAP II projekt techniczny ilustruje lokalizację, kształty, wymiary, sposób budowy głównych elementów niezbędnych w ogrodzie: ścieżek, murów oporowych, altany, ławki, etc. Jest to praca studyjna projektanta i odpowiedzi na pytanie: Jak? - Projekt powstaje na podstawie projektu koncepcyjnego, - technika wykonania ściśle określona wg Polskiej Normy. - ETAP III kosztorys (kosztorysowanie) to odpowiedz: Za ile? Kosztorys wykonania ogrodu, wykonuje się na podstawie Katalogów Nakładów Rzeczowych, natomiast kosztorys pielęgnacji ogrodu na podstawie Katalogu Nakładów Pracy.

4. Charakterystyka części ogrodu.

1.Części ogrodu

- Ogród skład się z czterech głównych części: tworzące niezmiennie przestrzeń gospodarstwa (założenia, siedziby, działki).
- Są nimi: ARCHITEKTURA, OGRÓD, PARK (wysoki drzewostan) i KRAJOBRAZ.
Architektura
- to głównie siedziba człowieka (dom mieszkalny) i pomieszczenie jego gospodarstwa. Gospodarstwo to budynki gospodarcze, związane z obsługą gospodarstwa (garaże, domki narzędziowe, etc.) oraz: „mała architektura" (DEFA): tarasy, schody, rampy, kopce, altany, pawilony (woliera) uprzyjemniające wypoczynek i cieszące oko rzeźby oraz balustrady.
Ogród
- to, przestrzeń mieszcząca ozdobne uprawy całego założenia: trawniki, rabaty kwiatowe, szpalery, łączące aleje, dające wypoczynek pergole, treliaże oraz nierozdzielny element ogrodu -woda, ujmowana w najróżniejsze oprawy nabrzeży, kaskad, wodotrysków, mostków, wysp.
PARK
- Następna część to ‘park’ współczesnym językiem, urządzona powierzchnia objęta wysoką zielenią, poczynając od swobodnego sadu, gaju, zagajniki, chłodniki -skupiny drzew, po wielkie niekiedy połacie zarówno prawdziwych, jak i tak zwanych zwierzyńców, wśród nich zaś powtarzający się znów nieodłączny motyw wody i starodawny wątek „łąki kwietnej".
KRAJOBRAZ
-Czwarta część to otaczający krajobraz.
Ogród powiązany jest z krajobrazem poprzez połączenia komunikacyjne i widokowe.

5. Elementy budujące wnętrze ogrodowe

Każde wnętrze ogrodu czy parku, podobnie jak w architekturze, stanowi przestrzeń ograniczoną.
- Zbudowaną z parteru, więc z elementów znajdujących się więc wszystkim tym, co znajduje się poniżej linii horyzontu patrzącego kwietniki, zwierciadła wody, ramy żywopłotów czy balustrad, trawniki, niskie płożące krzewy, trawniki etc.
- Ścian a więc wszystkim, co zamyka i wydziela tę przestrzeń z otoczenia, zatem szpalerami, ścianami budowli czy stokami tarasów;
- Sklepienie -zamknięcie przestrzeni od góry.
-Wnętrze może być wyposażone w bryły wolno stojące -rośliny (drzewa, krzewy) oraz artefakty (rzeźby, elementy architektury ogrodowej).
- Wobec jednoznaczności parteru i sklepienia, o strukturze wnętrza będzie stanowić głównie forma ścian.

6. Rodzaje ścian.

ŚCIANY WNĘTRZA Pionowe elementy ogrodu.
-Ściany ogrodowego wnętrza można budować z wielu materiałów, dobranych indywidualnie do potrzeb inwestora, skali ogrodu, miejsca jego położenia, itd., a są to:
-pionowe nasadzenia roślin,
-mury i płoty,
-bramy i otwory,
-konstrukcje dekoracyjne.
Część z nich może stanowić:
-trwałe bariery np.: ogrodzenie działki,
odrębne wnętrza ogrodu o określonej funkcji np.: liniowe nasadzenia drzew -aleje, pergole, altany. Przy projektowaniu wnętrz należy pamiętać, że: -Im mniejsza zamykana przestrzeń ogrodu tym bardziej dominujące elementy pionowe ogrodu.
-Elementy pionowe zapewniają w ogrodzie intymność, prywatność, bezpieczeństwo.
-Dzieląc duże wnętrze ogrodu na wnętrza mniejsze (indywidualne przestrzenie) -każde z nich traktuje się jak pokój ogrodowy o określonej funkcji oraz strukturze.
-Można również dzielić wnętrza poprzez wzniesienie przejść lub altan, by stworzyć subtelne odczucie zamknięć, a w tym samym czasie oferować "ramy", przez które można oglądać pozostałe jego części.
Nasadzenia pionowe:

Drzewa

-jednogatunkowe, wielogatunkowe
-zimozielone lub o liściach sezonowych,
Żywopłoty formowane i nienormowane
-jednogatunkowe, wielogatunkowe,
-zimozielone lub o liściach sezonowych,

Pnącza

-samoprzyczepne np. przy murach,
-wymagające podpór pergolach, trejażach, altanach.
Funkcje:
-Osłona przed wiatrem (chłód panujący w ogrodzie, destrukcyjny wpływ na rośliny).
-Ekran dźwiękochłonny, nasadzenia drzew przy domach.
-Wyznaczenie granicy działki.
-Rozdzielenie wnętrz ogrodowych, elementy architektoniczne ogrodu.
-Ukrycie brzydkiego widoku.
Wybór rośliny na pionową ścianę:
-należy dokonać go indywidualnie, by spełniała ona
-należy wziąć pod uwagę czas jej wzrostu.

Mury.

Mur-konstrukcja pionowa, murowana.
Wyróżniamy dwa typy murów w ogrodzie:
Wolno stojące będące najczęściej murami granicznymi.
Oporowe. W ogrodzie znajdziemy jeszcze trzeci typ, czyli mury budynków.
Mur wolno stojący graniczny generalnie nie przenosi, żadnej innej siły jak własny ciężar,
-musi projektowany jako element stabilny zwłaszcza gdy jest narażony na działanie silnych wiatrów.

Mur oporowy

-jego funkcją jest podpieranie tarasów na zboczach.
-układane na sucho, murowane lub z elementów prefabrykowanych ale zawsze z drenażem.

Drewniane ściany.

-mury oporowe wykonane z drewnianych bali, belek, kaszyc.

Płoty.

-Płot to pionowa, najczęściej ażurowa ściana Wśród nich wyróżnić można płoty:

Drewniane:

-płoty sztachetowe,
-palisady,
-ogrodzenia plecione: bambusowe, wierzbowe itp.
-ogrodzenia z żerdzi,
-parkany (pełne ogrodzenie z desek).

Metalowe:

-siatki ogrodzeniowe,
-kute lub z elementów prefabrykowanych.

Bramy.

-Bramy pełnią funkcję komunikacyjną.
Można je podzielić na:
-wejściowe.
-wjazdowe,
Ich wygląd oraz szerokość muszą być zawsze dostosowane do funkcji, jaką mają pełnić, ale także pasować do ogrodzenia i otoczenia.
Otwory widokowe ( kraty i okna widokowe).
-Otwory w murach zapewniające wgląd w otoczenie ogrodu.
-Bardzo dekoracyjny element ogrodu.
Konstrukcje dekoracyjne.
W ogrodzie to:
-Pergola (po staropolsku chłodnik, chłodnica)
- lekka konstrukcja drewniana, zapewniająca cień. Zbudowana z elementów ażurowych najczęściej wspartych na słupach, porośnięta pnączami. Założona najczęściej na planie prostokąta. Miejsce biernego odpoczynku.
-Bindaż -konstrukcja pergoli, ale pełni funkcję komunikacyjną.
-Girlandy i kolumnady -element dekoracyjny; podkreślenie ciągu komunikacyjnego, wydzielenie wnętrza.
-Trejaż -drewniana krata, służąca do wydzielenia wnętrza, osłonięcia widoku.

7. Rodzaje wnętrz ogrodowych.

1. Konkretne: ma podłogę, ściany, sklepienie, ściany są lite w całości, daje największe poczucie bezpieczeństwa, do 30% powierzchni otwartej np. dziedziniec.
2. Obiektywna- ściany są w dużym stopniu ażurowe, nie stanowią przegrody wizualnej, znajdując się w nim widzimy co się dzieje poza nim, 30-60% powierzchni otwartej. Mamy silne uczucie że jesteśmy wewnątrz ale wiemy co się dzieje poza nim (np. aleja).
3. Subiektywne- jest tylko wrażenie istnienia wnętrza ,nie możemy wytyczyć jego granic, daje najmniej poczucia bezpieczeństwa, powyżej 60% powierzchni otwartej np. las. Jest to wnętrze które czujemy umownie ale nie istnieje.

8. Trzy stopnie kompozycji ogrodu.

Pierwszy stopień kompozycji wnętrza. Ustawienie wszystkich elementów budujących wnętrze (wnętrza) jest właśnie tym, przez co następuje odbiór czyli percepcja ogrodu.
Drugi stopień kompozycji wnętrza. Za umiejętnością kształtowania wnętrza (jego proporcji, wystroju, tworzenia formy, a także nastroju) następowała nieodmiennie druga podstawowa umiejętność, kompozycyjnego wiązania wnętrz w piękne, a zarazem logiczne sekwencje. Istotą, zatem staje się ciąg pewnych obrazów, wnętrz nanizanych na jedną bądź wiele osi (jak korale).
Trzeci stopień kompozycji wnętrza. Powiązania z otaczającym krajobrazem: komunikacyjne oraz widokowe
-Podstawą komponowania ogrodu przydomowego jest jego funkcja. Zatem zadaniem projektanta będzie tworzenie wnętrz o określonej funkcji (schemat funkcjonalno-przestrzenny).
-Komponując ogród projektant buduje wnętrza konkretne, obiektywne i subiektywne, powiązane ze sobą za pomocą:
1.osi widokowych,
2.komunikacji (czasami osi kompozycji).

WIECEJ ZAGADNIEN Z PROJEKTOWANIA OGRODU ZNAJDZIESZ NA "CHOMIKU" O NAZWIE LEHU84 kliknij tutaj